Isaac Díaz Pardo (Compostela, 1920) viviu moito, pero é consciente de que os tempos que agora toca enfrontar non son os máis sinxelos. Na opinión do histórico galeguista, a situación de crise que se está a vivir alimenta a aparición de pensamentos reaccionarios. Dende a tranquilidade do seu domicilio en O Castro, Sada,–xusto diante das cerámicas que fundou no ano 63 e que xunto coas de Sargadelos en Lugo trataron de recuperar “unha parte máis da memoria histórica de Galicia”–, Díaz Pardo pensa que o franquismo “aínda non está superado” nin en Galicia nin en España. “Nin os gobernantes sexa a cor que sexa se atreven con este tema pola súa controversia”, comenta. No día de onte, o escritor e artista recibiu o Premio Republicano de Honra que outorga a Comisión Pola Recuperación da Memoria Histórica da Coruña. “Era o único republicano vivo que lles quedaba”, di entre risas.
Que significa para vostede que a Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica o galardoe co premio Republicano de Honra?
Ben, o primeiro que hai que dicir é que non son un republicano de honra, creo que son o último republicano (ri). De cando se instaurou a república xa case ninguén queda vivo porque foi hai 80 anos. Para este ano deberon poñerse a buscar persoas e déronse conta de que eu era o único que aínda estou vivo...
Que recordos ten da República?
Eu tiña 10 anos cando se instaurou a República e recordo que estaba no colexio en Santiago, na academia Xelmírez. Ao día seguinte o profesor que tiñamos, José Teijero, entrou en clase e estendeu na mesa un periódico e leunos a declaración que fixeron, e explicounos que a República non era nada malo, nin nos ía traer problemas nin perigos. A República foi unha cousa moi curta que estaba chea de grandes persoas, como o caso deste profesor.
Cre que sería posible que volvese un período republicano?
Creo que iso é algo moi difícil. Hai que pensar que as repúblicas vense como un exemplo de democracia. En Europa temos dúas repúblicas moi fortes, como son Francia e Alemaña, e por debaixo delas moitos outros grandes países son repúblicas. Non obstante, ese non é o caso de España. Case todos os outros países que pasaron por ditadura, incluído Portugal, superaron e esqueceron esa situación, pero España non. Claro, por ese motivo a situación foi moito máis difícil en España. Cando morreu Franco, foi a monarquía a que tomou as rendas. Recordo que cando morreu Franco eu estaba falando con Rafael Dieste e preguntabámonos como estariamos os republicanos cunha monarquía. Logo, ao pouco tempo veu o 23 de Febreiro, e foi o rei e a monarquía que tiñamos os que saíron. Eu xa son vello e non penso que se vaia traer outra vez a República, aínda que polo menos hai que pensar que a monarquía que aquí houbo foi constitucional. A República hai que recordala polos grandes homes que houbo nela, homes e mulleres que se viron obrigados a exiliarse. Nós sempre apostamos por unha República federal e logo co Estatuto de Autonomía non se logrou un Estado federal, pero polo menos si federable.
Falando de federalismos, cre que a actual situación de crise axuda a que afloren pensamentos máis reaccionarios aos que incluso lles gustaría eliminar o Estado das Autonomías?
Os republicanos sempre apoiamos o Estatuto, que quedou paralizado coa chegada de Franco e que logo se retomou nos oitenta, pero... O problema deste país é un que aínda está sen resolver. Hai que conseguir unha maior liberdade, pero non se logra porque os problemas non quedaron resoltos. España tiña unha razón moi grande para ser federable porque hai que darse conta de que España está rodeada de territorios con lingua propia: Galicia, País Vasco, Cataluña, incluso a zona de Aragón, Valencia... Efectivamente co tema da lingua vese moi claramente o agromar de sectores reaccionarios que queren acabar coa linguas.
A polémica polo idioma é moi forte aquí en Galicia...
O problema do idioma é que non se pode crer que é de esquerdas nin de dereitas, non se pode soster que o galego é unha mestura do castelán nin se pode deixar que os pais decidan o idioma no que queren que estuden os seus fillos. Iso non pode ser... Está claro que o galego avanzou e que non se perdeu todo pero senón se toman medidas máis eficaces para que o galego se estabilice, a lingua pode acabar por desaparecer. Por facer unha defensa forte do galego non se pode transmitir a idea de que en Galicia non se vai coñecer ou non se quere o castelán. En Cataluña defenden a súa lingua a lume e sangue pero o castelán non está a desaparecer alí, todos o coñecen.
Antes dixo que o gran problema de España é que o franquismo aínda segue vivo...
O franquismo está aínda vivo e moita culpa diso tivérona na miña opinión os norteamericanos, non digo os de agora, senón os de antes, que quixeron ter unhas bases navais en España, no sur, e que para soster iso contribuíron a manter o réxime.
Que lle parece a apertura do Pazo de Meirás ao público, unha apertura por certo bastante limitada?
Por todos os problemas herdados dos que antes falei foi moi difícil abrir o Pazo de Meirás ao público e entendo que debe ser así, porque ese pazo de quen é, é do pobo. Non obstante co tema do franquismo, os gobernantes prefiren pasar por enriba, tanto se son republicanos como se non, prefiren afastarse do tema, non se atreven a falar del porque é moi complicado.
Ben, o que si se puxo en marcha por parte do Goberno do PSOE, aínda que con grandes críticas por parte do PP e outros sectores, foi a Lei de Memoria Histórica.
A memoria histórica trouxémola nós de América. O Laboratorio de Formas non naceu só cun afán de recuperación e investigación arquitectónica, senón que tanto Seoane como eu queriamos recordar e recuperar esa memoria perdida dos exiliados. A xente daquela época que estaba exiliada como Dieste, Blanco Amor, Lorenzo Varela, todas xentes extraordinarias, pensaban que había que gardar todo ese sentimento para cando volveramos a Galicia. Logo en Sargadelos, co Museo Carlos Maside e con Edicións do Castro fíxose un extenso traballo de recuperación e de reivindicación cultural, precisamente da memoria histórica.
Pola fiestra do seu estudo vense as cerámicas de Sargadelos no Castro, en Sada, que vostede fundou e do que agora está apartado. Como se sente vendo iso todos os días?
Ben, agora ese tema está no Tribunal Supremo pero se digo a verdade... que sabemos como vai acabar isto...O certo é que acabaron coa idea e os principios de Sargadelos que eran de recuperación cultural, machacaron Edicións do Castro e o IGI (o Instituto Galego de Información).
http://www.xornal.com/artigo/2011/04/09/galicia/problemas-deste-pais-franquismo-segue-vivo/2011040923291500106.html
Que significa para vostede que a Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica o galardoe co premio Republicano de Honra?
Ben, o primeiro que hai que dicir é que non son un republicano de honra, creo que son o último republicano (ri). De cando se instaurou a república xa case ninguén queda vivo porque foi hai 80 anos. Para este ano deberon poñerse a buscar persoas e déronse conta de que eu era o único que aínda estou vivo...
Que recordos ten da República?
Eu tiña 10 anos cando se instaurou a República e recordo que estaba no colexio en Santiago, na academia Xelmírez. Ao día seguinte o profesor que tiñamos, José Teijero, entrou en clase e estendeu na mesa un periódico e leunos a declaración que fixeron, e explicounos que a República non era nada malo, nin nos ía traer problemas nin perigos. A República foi unha cousa moi curta que estaba chea de grandes persoas, como o caso deste profesor.
Cre que sería posible que volvese un período republicano?
Creo que iso é algo moi difícil. Hai que pensar que as repúblicas vense como un exemplo de democracia. En Europa temos dúas repúblicas moi fortes, como son Francia e Alemaña, e por debaixo delas moitos outros grandes países son repúblicas. Non obstante, ese non é o caso de España. Case todos os outros países que pasaron por ditadura, incluído Portugal, superaron e esqueceron esa situación, pero España non. Claro, por ese motivo a situación foi moito máis difícil en España. Cando morreu Franco, foi a monarquía a que tomou as rendas. Recordo que cando morreu Franco eu estaba falando con Rafael Dieste e preguntabámonos como estariamos os republicanos cunha monarquía. Logo, ao pouco tempo veu o 23 de Febreiro, e foi o rei e a monarquía que tiñamos os que saíron. Eu xa son vello e non penso que se vaia traer outra vez a República, aínda que polo menos hai que pensar que a monarquía que aquí houbo foi constitucional. A República hai que recordala polos grandes homes que houbo nela, homes e mulleres que se viron obrigados a exiliarse. Nós sempre apostamos por unha República federal e logo co Estatuto de Autonomía non se logrou un Estado federal, pero polo menos si federable.
Falando de federalismos, cre que a actual situación de crise axuda a que afloren pensamentos máis reaccionarios aos que incluso lles gustaría eliminar o Estado das Autonomías?
Os republicanos sempre apoiamos o Estatuto, que quedou paralizado coa chegada de Franco e que logo se retomou nos oitenta, pero... O problema deste país é un que aínda está sen resolver. Hai que conseguir unha maior liberdade, pero non se logra porque os problemas non quedaron resoltos. España tiña unha razón moi grande para ser federable porque hai que darse conta de que España está rodeada de territorios con lingua propia: Galicia, País Vasco, Cataluña, incluso a zona de Aragón, Valencia... Efectivamente co tema da lingua vese moi claramente o agromar de sectores reaccionarios que queren acabar coa linguas.
A polémica polo idioma é moi forte aquí en Galicia...
O problema do idioma é que non se pode crer que é de esquerdas nin de dereitas, non se pode soster que o galego é unha mestura do castelán nin se pode deixar que os pais decidan o idioma no que queren que estuden os seus fillos. Iso non pode ser... Está claro que o galego avanzou e que non se perdeu todo pero senón se toman medidas máis eficaces para que o galego se estabilice, a lingua pode acabar por desaparecer. Por facer unha defensa forte do galego non se pode transmitir a idea de que en Galicia non se vai coñecer ou non se quere o castelán. En Cataluña defenden a súa lingua a lume e sangue pero o castelán non está a desaparecer alí, todos o coñecen.
Antes dixo que o gran problema de España é que o franquismo aínda segue vivo...
O franquismo está aínda vivo e moita culpa diso tivérona na miña opinión os norteamericanos, non digo os de agora, senón os de antes, que quixeron ter unhas bases navais en España, no sur, e que para soster iso contribuíron a manter o réxime.
Que lle parece a apertura do Pazo de Meirás ao público, unha apertura por certo bastante limitada?
Por todos os problemas herdados dos que antes falei foi moi difícil abrir o Pazo de Meirás ao público e entendo que debe ser así, porque ese pazo de quen é, é do pobo. Non obstante co tema do franquismo, os gobernantes prefiren pasar por enriba, tanto se son republicanos como se non, prefiren afastarse do tema, non se atreven a falar del porque é moi complicado.
Ben, o que si se puxo en marcha por parte do Goberno do PSOE, aínda que con grandes críticas por parte do PP e outros sectores, foi a Lei de Memoria Histórica.
A memoria histórica trouxémola nós de América. O Laboratorio de Formas non naceu só cun afán de recuperación e investigación arquitectónica, senón que tanto Seoane como eu queriamos recordar e recuperar esa memoria perdida dos exiliados. A xente daquela época que estaba exiliada como Dieste, Blanco Amor, Lorenzo Varela, todas xentes extraordinarias, pensaban que había que gardar todo ese sentimento para cando volveramos a Galicia. Logo en Sargadelos, co Museo Carlos Maside e con Edicións do Castro fíxose un extenso traballo de recuperación e de reivindicación cultural, precisamente da memoria histórica.
Pola fiestra do seu estudo vense as cerámicas de Sargadelos no Castro, en Sada, que vostede fundou e do que agora está apartado. Como se sente vendo iso todos os días?
Ben, agora ese tema está no Tribunal Supremo pero se digo a verdade... que sabemos como vai acabar isto...O certo é que acabaron coa idea e os principios de Sargadelos que eran de recuperación cultural, machacaron Edicións do Castro e o IGI (o Instituto Galego de Información).
http://www.xornal.com/artigo/2011/04/09/galicia/problemas-deste-pais-franquismo-segue-vivo/2011040923291500106.html
Ningún comentario:
Publicar un comentario